การทำงานบริการสังคมแทนค่าปรับ

        คดีอาญาเมื่อศาลมีคําพิพากษาลงโทษปรับแลวผูตองโทษปรับตองนําเงินมาชําระคาปรับภายใน 30 วัน นับตั้งแตวันที่มีคําพิพากษา มิฉะนั้นจะถูกกักขังหรือยืดทรัพยแทนคาปรับ แตในปจจุบันไดมีผูรับโทษปรับตองถูกกักขังแทนคาปรับเปนจํานวนมากขึ้นซึ่งผูตองโทษปรับตองสูญเสียอิสรภาพโดยไมสมควร ทําใหบุคคลในครอบครัวไดรับความเดือดรอนและรัฐตองรับภาระในการดูแลเพิ่มมากขึ้น รัฐจึงแกไขประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 30/1 ปรับเปลี่ยนมาตรการลงโทษผูกระทําผิดเสียใหม คือการใหผูตองโทษปรับสามารถรองขอทํางานบริการสังคมหรือทํางานสาธารณประโยชนแทนคาปรับไดอีกทางเลือกหนึ่ง

ความหมายของการทํางานบริการสังคมแทนการชําระคาปรับ
      การทํางานบริการสังคม คือ การทํางานบริการใหแกสังคม ชุมชน หรือองคกรสาธารณกุศลโดยไมไดรับคาตอบแทนหรือคาจางภายในระยะเวลาที่ศาลกําหนด ประเภทงานบริการสังคม ไดแก
      1.  การพัฒนาหรือทําความสะอาดสถานที่สาธารณะ เชน วัด โรงเรียน สวนสาธารณะสถานที่ทองเที่ยว เปนตน
      2.  การดูแลสวนปา หรือสวนสาธารณะ
      3.  การชวยเหลือ ดูแล อํานวยความสะดวก หรือใหความบันเทิงแกคนพิการ เด็กกําพรา คนชรา ผูปวย ในสถานสงเคราะห หรือสถานพยาบาล
      4.  การสราง ซอมแซมอาคารสถานที่ราชการ เชน ชางไม ชางประปา ชางไฟฟา และชางสี เปนตน
      5. การเปนผูฝกสอนวิชาชีพตางๆ
      6. กิจกรรมอื่นๆ เชนการทํางานในหองสมุด การทาสีเครื่องหมายจราจร การบริจาคโลหิต เปนตน

หลักเกณฑการขอทํางานบริการสังคมแทนคาปรับ
      1. เปนบุคคลธรรมดา
      2. ศาลลงโทษปรับ
      3. ผูตองโทษปรับไมมีเงินชําระคาปรับ

สถานที่ยื่นคํารอง
     1.  ยื่นคํารองไดที่ศาลชั้นตนที่ตัดสินคดี

ลักษณะหรือประเภทของงาน
      การกักขังแทนคาปรับถืออัตราวันละ 500 บาท หากศาลพิพากษาปรับ 10,000 บาท จะถูกกักขังแทนคาปรับ 20 วัน ในกรณีขอทํางานบริการสังคมแทนคาปรับก็จะตองทํางานทั้งหมด 20 วันเชนกัน
      ลักษณะหรือประเภทของงานที่ศาลอาจมีคำสั่งตามมาตรา 30/1 โดยเมื่อทำงานครบ 2 ชั่วโมง ให้ถือเป็นการทงำานหนึ่งวัน ได้แก่ 
            1. การทำงานช่วยเหลือดูแลอำนวยความสะดวกหรือให้ความบันเทิงแก่คนพิการ คนชรา เด็กกำพร้าหรือผู้ป่วยในสถานสงเคราะห์หรือสถานพยาบาล
            2. งานวิชาการหรืองานบริการด้านการศึกษา
            3. การทำงานวิชาชีพงานช่างฝีมือหรืองานที่ต้องใช้ความรู้ความเชี่ยวชาญ
            4. การทำงานบริการสังคมหรือบำเพ็ญสาธารณประโยชน์อื่น
      กรณีมีการฝึกอบรมความรู้ทางวิชาชีพหรือเพิ่มพูนทักษะเพื่อประโยชน์แก่การทำงานบริการสังคมหรือทำงานสาธารณประโยชน์ให้แก่ผู้ต้องโทษปรับ เมื่อฝึกครบ 2 ชั่วโมง ให้ถือเป็นการทำงานหนึ่งวัน
      สรุป ทำงานบริการสังคมหรือสาธารณประโยชน์จำนวน 2 ชั่วโมง = 1 วัน         ฝึกอบรมให้แก่ผู้ต้องโทษปรับจำนวน 2 ชั่วโมง = 1 วัน

ประโยชนที่จะไดรับจากการทํางานบริการสังคมแทนคาปรับ
      1. ตอผูตองโทษปรับ
         ผูตองโทษปรับ ไดรับการปลอยตัวเปนอิสระโดยไมตองถูกกักขังแทนคาปรับ ทําใหสามารถประกอบอาชีพเลี้ยงดูครอบครัวไดตามปกติ นอกจากนี้หากเปนการทํางานที่มีระยะเวลาที่ตอเนื่องกัน ก็จะเปนการฝกวินัย ความรับผิดชอบ ทักษะ และประสบการณในการทํางาน จะกอใหเกิดความภาคภูมิแกผูตองโทษปรับ ที่มีความรูสึกภูมิใจแกผูตองโทษปรับดวย เชนการทําสนามเด็กเลนของหมูบาน การพัฒนาแหลน้ําขงชุมชน
      2. ตอชุมชนและสังคม
         เปนการเปดโอกาสใหชุมชน และประชาชนเขามามีสวนรวมในกระบวนการยุติธรรม เชน การเขามาเปนหนวยภาคีการทํางานบริการสังคมแทนคาปรับ หรือรับเปนผูดูแลการทํางานบริการสังคมของผูตองโทษปรับ และชุมชนยังไดงานจากผูตองโทษปรับดวย
      3. ตอรัฐ
         รัฐไมตองเสียคาใชจายในการสรางสถานที่กักขัง หรือคาใชจายในการควบคุมดูแลผูตองโทษปรับที่ถูกกักขัง

เอกสารที่เกี่ยวข้อง

1. ระเบียบราชการฝ่ายตุลาการศาลยุติธรรม ว่าด้วยการกำหนดจำนวนชั่วโมงที่ถือเป็นการทำางานหนึ่งวันและแนวปฏิบัติในการให้ทำงานบริการสังคมหรือสาธารณประโยชน์แทนค่าปรับและการเปลี่ยนสถานที่กักขัง (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๖๕
2. ระเบียบราชการฝ่ายตุลาการศาลยุติธรรม ว่าด้วยการกำหนดจำนวนชั่วโมงทำงานบริการสังคมแทนค่าปรับ พ.ศ.2560
3. พรบ.แก้ไขเพิ่มเติม เกี่ยวกับการทำงานแทนค่าปรับ พ.ศ. 2559 
4. ระเบียบราชการฝ่ายตุลาการศาลยุติธรรม ว่าด้วยการกำหนดจำนวนชั่วโมงทำงานบริการสังคมแทนค่าปรับ พ.ศ.2546